Zaburzenia odżywiania to poważne i często skrywane problemy, które mogą mieć dramatyczne skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego osoby dotkniętej chorobą. Wczesne rozpoznanie objawów może znacząco wpłynąć na skuteczność leczenia i proces zdrowienia. W tym poradniku znajdziesz informacje, które pomogą Ci zrozumieć, na co zwracać uwagę i jak postępować, jeśli podejrzewasz, że ktoś bliski może cierpieć na zaburzenia odżywiania.
1. Zrozumienie zaburzeń odżywiania
Zaburzenia odżywiania obejmują różnorodne trudności związane z jedzeniem, wagą i obrazem ciała. Najczęściej spotykane to anoreksja, bulimia i zaburzenie z napadami objadania się. Każde z nich charakteryzują specyficzne objawy i zachowania, które mogą być trudne do zauważenia, zwłaszcza we wczesnych stadiach.
Anoreksja (Anorexia Nervosa)- to zaburzenie charakteryzujące się skrajnym ograniczeniem spożywanych kalorii, silnym strachem przed przybraniem na wadze i zniekształconym obrazem własnego ciała.
Bulimia (Bulimia Nervosa)- polega na epizodach objadania się, po których następują zachowania kompensacyjne (wymioty, nadużywanie środków przeczyszczających lub/i diuretyków, głodzenie się, nadmierne ćwiczenia fizyczne itp.).
Zaburzenie z napadami objadania się (Binge Eating Disorder)- osoby cierpiące na to zaburzenie mają regularne epizody spożywania obiektywnie dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, ale bez prób „oczyszczenia”. Osoba traci kontrolę nad ilością spożywanych produktów, nie może przestać jeść mimo uczucia sytości, a nawet dyskomfortu i bólu brzucha spowodowanego przejedzeniem.
2. Wczesne objawy, na które warto zwrócić uwagę
Zmiany w nawykach żywieniowych:
– nagłe zmiany w diecie: unikanie pewnych grup produktów, restrykcyjne diety lub znaczne ograniczenie spożycia kalorii;
– obsesja na punkcie liczenia kalorii, intensywne zainteresowanie etykietami produktów spożywczych;
– izolacja podczas posiłków, spożywanie posiłków w samotności;
– nietypowe rytuały związane z jedzeniem, np. krojenie jedzenia na małe kawałki, długie przeżuwanie przed połknięciem, spożywanie codziennie dokładnie tego samego, jedzenie w określonej kolejności itp.;
– przygotowywanie posiłków dla rodziny i przyjaciół, ale bez spożywania ich wspólnie z nimi;
– sztywne trzymanie się ustalonych godzin posiłków.
Zmiany fizyczne:
– drastyczne wahania masy ciała w krótkim czasie;
– chroniczne zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, problemy ze snem;
– wypadanie włosów, sucha skóra, łamliwe paznokcie;
– dolegliwości ze strony układu pokarmowego, bóle brzucha, zaparcia, wzdęcia.
Zmiany emocjonalne i behawioralne:
– zwiększony poziom lęku, wahania nastroju, utrata wiary w siebie i poczucia własnej wartości;
– poczucie bezużyteczności i nieuzasadnione poczucie winy;
– nadmierny perfekcjonizm, wysoka samokrytyka;
– izolacja społeczna, unikanie spotkań towarzyskich, wycofywanie się z aktywności społecznych;
– noszenie luźnych ubrań lub wielu warstw, by ukryć swoją sylwetkę;
– unikanie fizycznego kontaktu, strach przed dotykiem.
3. Jak postępować, jeśli podejrzewasz zaburzenia odżywiania u bliskiej osoby
Rozmowa
– Rozpocznij rozmowę w sposób empatyczny, wyrażając troskę, na przykład: „Zauważyłem, że ostatnio dużo mniej jesz i wydajesz się przygnębiony/a. Martwię się o ciebie.” Taka otwarta i pełna troski uwaga może pomóc drugiej osobie poczuć się zrozumianą. Podczas rozmowy zachowaj spokój i cierpliwość, pozwalając drugiej osobie mówić w swoim tempie.
– Unikaj osądzania i krytyki. Zaburzenia odżywiania to poważne problemy zdrowotne, a osobom cierpiącym na nie często trudno jest mówić o przeżywanych trudnościach.
– Słuchaj aktywnie, bądź gotowy do wysłuchania bez przerywania. Pozwól bliskiej osobie wyrazić jej myśli i odczucia.
– Okazuj swoje wsparcie i zrozumienie. Powiedz, że jesteś tu, aby pomóc i że nie musi przechodzić przez to samemu.
Zachęcanie do skorzystania z profesjonalnej pomocy
– Delikatnie zasugeruj wizytę u specjalisty, takiego jak psycholog, psychodietetyk czy psychiatra. Wspomnij, że takie osoby mają odpowiednią wiedzę i doświadczenie, aby skutecznie pomóc.
– Zaproponuj zebranie informacji na temat dostępnych opcji leczenia w waszej okolicy, takich jak terapie, grupy wsparcia czy kliniki specjalizujące się w zaburzeniach odżywiania.
– Jeśli w waszej okolicy trudno jest znaleźć specjalistę lub nie ma dostępnych miejsc, rozważcie możliwość skorzystania z pomocy psychologa online. Wspomnij, że wielu psychologów i psychodietetyków oferuje skuteczne wsparcie na odległość.
Tworzenie bezpiecznego środowiska
– Unikaj komentarzy dotyczących wyglądu, wagi lub jedzenia bliskiej osoby. Skup się na pozytywnych aspektach jej osobowości i umiejętnościach.
– Staraj się tworzyć przyjazną atmosferę podczas posiłków. Jedzcie razem i angażujcie się w rozmowy, które nie skupiają się na jedzeniu, wyglądzie czy wadze.
Wsparcie w procesie leczenia
– Proces zdrowienia z zaburzeń odżywiania jest długi i wymaga cierpliwości. Unikaj okazywania frustracji, jeśli postępy są wolne.
– Bądź dostępny w trudnych chwilach, oferując wsparcie i zrozumienie. To może pomóc bliskiej osobie poczuć się mniej samotną w walce z chorobą.
– Doceniaj i świętuj każde, nawet najmniejsze postępy. To pomoże budować pozytywne nastawienie i motywację do dalszej walki z chorobą.
– Jeśli to możliwe, uczestnicz w sesjach terapeutycznych rodzinnych lub grupowych, aby lepiej zrozumieć, jak możesz wspierać bliską osobę.
Zadbanie o własne zdrowie
– Pomaganie bliskiej osobie z zaburzeniami odżywiania może być emocjonalnie wyczerpujące. Pamiętaj o dbaniu o własne zdrowie psychiczne i fizyczne. Znajdź czas na relaks i aktywności, które sprawiają ci przyjemność.
– Jeśli czujesz się przytłoczony, nie wahaj się szukać pomocy dla siebie, na przykład w grupach wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami odżywiania.
Znaczenie wczesnej interwencji
Pamiętaj, że zaburzenia odżywiania to poważne problemy zdrowotne, które wymagają profesjonalnej pomocy. Rozpoznanie ich u bliskiej osoby może być trudne, ale wczesne zauważenie objawów i odpowiednia reakcja mogą mieć kluczowe znaczenie dla procesu terapeutycznego. Im szybciej zaburzenie zostanie zidentyfikowane i leczone, tym większa szansa na pełne wyzdrowienie. Nieleczone zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym uszkodzenia narządów, problemów sercowych, a nawet śmierci.
